دانشمندان دانشگاه استنفورد موفق به توسعه روشی نوین برای تحویل داروهای پروتئینی شدند که می‌تواند روند درمان بیماران مبتلا به سرطان و بیماری‌های خودایمنی را متحول کند. این فناوری جدید، امکان تزریق داروهای پیچیده را در خانه و بدون نیاز به حضور در مراکز درمانی فراهم می‌سازد و جایگزینی مؤثر برای تزریق‌های وریدی چندساعته محسوب می‌شود.
درمان‌های مبتنی بر پروتئین، به‌ویژه برای بیماران سرطانی و مبتلایان به اختلالات متابولیک، معمولاً نیازمند تزریق‌های طولانی‌مدت در کلینیک‌ها هستند. این داروها باید در دوزهای بالا تجویز شوند، اما تنها در غلظت‌های پایین پایدار می‌مانند؛ موضوعی که تاکنون استفاده از روش‌های وریدی را اجتناب‌ناپذیر کرده بود.
اکنون گروهی از پژوهشگران با هدایت اریک اپل، دانشیار علوم و مهندسی مواد، موفق به طراحی پلتفرمی شده‌اند که داروهای پروتئینی را در غلظت‌های بالا و بدون افت کیفیت، قابل تزریق می‌سازد. این نوآوری به بیماران اجازه می‌دهد تا با استفاده از سرنگ یا دستگاه‌های تزریق خودکار، دارو را در عرض چند ثانیه و در منزل دریافت کنند.
نقش پلیمر MoNi در پایداری داروهای پروتئینی
چالش اصلی در تزریق داروهای پروتئینی، تمایل آنها به چسبندگی و تشکیل ساختارهای غیرقابل تزریق در غلظت‌های بالا است. برای حل این مشکل، محققان از کوپلیمری به نام MoNi استفاده کرده‌اند؛ ماده‌ای که برخلاف افزودنی‌های رایج، در دماهای بالا نیز پایدار باقی می‌ماند و از تجمع پروتئین‌ها جلوگیری می‌کند.
در فرآیند تولید، مولکول‌های دارو با استفاده از تکنیک خشک‌سازی اسپری، با لایه‌ای از MoNi پوشانده می‌شوند. نتیجه این فرآیند، ذرات ریز دارویی با پوشش شیشه‌ای است که تا زمان تزریق، پایداری خود را حفظ می‌کنند. اپل این ساختار را به شکلاتی با روکش آب‌نبات تشبیه کرده که پروتئین درون آن محفوظ مانده و هنگام ترکیب با مایع، به شکل محلولی صاف و قابل تزریق درمی‌آید.
آزمایش موفق روی چند داروی پروتئینی
این فناوری روی سه نوع داروی پروتئینی شامل آلبومین، ایمونوگلوبولین انسانی و یک آنتی‌بادی درمانی کووید آزمایش شده است. نتایج نشان داد که این داروها در غلظت‌های بسیار بالا (بیش از ۵۰۰ میلی‌گرم در میلی‌لیتر) همچنان قابلیت تزریق آسان را دارند. همچنین این فرمولاسیون‌ها در برابر فشار، چرخه‌های انجماد-ذوب و دماهای بالا مقاومت نشان دادند و بدون تجزیه باقی ماندند.
الکساندر پروسنیتز، محقق فوق‌دکترا و نویسنده همکار این پروژه، تأکید کرده است که خواص مکانیکی این ذرات خشک‌شده، نقش مهم‌تری نسبت به ساختار شیمیایی داروها ایفا می‌کند و این فناوری قابلیت تطبیق با طیف وسیعی از داروهای پروتئینی را دارد.
گامی به سوی درمان خانگی ایمن و مؤثر
فناوری MoNi پیش از این در مدل‌های پیش‌بالینی بدون هیچ‌گونه عارضه جانبی آزمایش شده و مجوز استفاده از آن به یک استارتاپ دارویی واگذار شده است. هدف این شرکت، توسعه محصولات درمانی جدید و اصلاح فرآیندهای داروسازی با بهره‌گیری از این تکنولوژی است.
محققان بر این باورند که این نوآوری می‌تواند تحولی اساسی در نحوه درمان بیماران ایجاد کند؛ به‌ویژه برای آن دسته از افرادی که به‌دلیل شرایط جسمانی یا محدودیت‌های زمانی، امکان مراجعه مکرر به مراکز درمانی را ندارند. با این روش، داروهای پیچیده و قدرتمند به‌راحتی در خانه قابل استفاده خواهند بود، بدون آنکه کیفیت درمان کاهش یابد.
این دستاورد علمی نه‌تنها گامی بزرگ در مسیر بهبود کیفیت زندگی بیماران است، بلکه می‌تواند هزینه‌های درمانی را نیز کاهش داده و روند درمان را شخصی‌سازی کند. آینده درمان‌های زیستی با چنین نوآوری‌هایی روشن‌تر از همیشه به نظر می‌رسد.
ریحانه قیاسی، یکی از خبرنگاران پرتلاش و بااستعداد مجله خبری است که با نگاهی دقیق و تحلیلی، به پوشش رویدادهای مهم می‌پردازد. او با تخصص در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی، و…همواره سعی دارد تا با گزارش‌های عمیق و مصاحبه‌های تأثیرگذار، صدای اقشار مختلف جامعه باشد.
دقت، پشتکار و علاقه فراوان ریحانه به کارش، او را به یکی از اعضای کلیدی تیم تحریریه تبدیل کرده است. او با قلمی روان و حرفه‌ای، به بررسی مسائل روز می‌پردازد و مقالاتش همواره مورد توجه خوانندگان قرار می‌گیرد.