دانشمندان اروپایی در یک کشف مهم، موفق به توسعه یک ترکیب دارویی شده‌اند که در آزمایشات حیوانی، نه تنها طول عمر موش‌ها را تا حدود ۳۰ درصد افزایش داده، بلکه سلامت و کیفیت زندگی آنها را نیز به طور چشمگیری بهبود بخشیده است. این پیشرفت می‌تواند دریچه‌ای جدید به سوی درمان‌های ضد پیری در انسان باز کند.
ترکیب دارویی با خواص ضد سرطانی و ضد پیری
این پژوهش که در مجله معتبر Nature Aging منتشر شده است، بر پایه دو داروی شناخته‌شده به نام‌های راپامایسین (rapamycin) و ترامتینیب (trametinib) استوار است. هر دو دارو در حال حاضر برای درمان انواع مختلف سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرند و پیش از این نیز در آزمایشات حیوانی، نویدبخش افزایش طول عمر بوده‌اند.
تیم پژوهشی به سرپرستی دانشمندان موسسه ماکس پلانک در آلمان، به بررسی تأثیر این دو دارو به تنهایی و در ترکیب با یکدیگر بر طول عمر موش‌ها پرداختند. نتایج شگفت‌انگیز بود:
- راپامایسین به تنهایی: طول عمر موش‌ها را بین ۱۷ تا ۱۸ درصد افزایش داد.
- ترامتینیب به تنهایی: طول عمر آنها را بین ۷ تا ۱۶ درصد افزایش داد.
- ترکیب هر دو دارو: این دو دارو در کنار هم، افزایشی چشمگیر در طول عمر موش‌ها، بین ۲۶ تا ۳۵ درصد را به ارمغان آوردند.
بهبود چشمگیر کیفیت زندگی در سنین بالا
نکته حائز اهمیت این است که این افزایش طول عمر تنها به معنای افزایش سال‌های زندگی نبود، بلکه شامل عدم ضعف و بیماری نیز می‌شد. درمان ترکیبی، رشد تومورهای کبد و طحال را در موش‌ها به تأخیر انداخت و التهاب مرتبط با افزایش سن در مغز، کلیه، طحال و عضله را به طور قابل توجهی کاهش داد. موش‌های تحت درمان در سنین بالا فعال‌تر بودند، وزن بدنشان کاهش یافته و روند کاهش عملکرد قلب در آنها کندتر شده بود.
امید به کاربردهای انسانی و چالش‌های پیش‌رو
دکتر لیندا پارتریج، متخصص ژنتیک و یکی از نویسندگان ارشد این مطالعه، با احتیاط از نتایج برای انسان سخن گفت: “ما انتظار نداریم افزایش طول عمر مشابهی را که در موش‌ها مشاهده کردیم در انسان‌ها نیز ببینیم. با این وجود، ما امیدواریم داروهایی که در حال بررسی آنها هستیم بتوانند به افراد کمک کنند تا در اواخر عمر برای مدت طولانی‌تری سالم و بدون بیماری بمانند.” او اضافه کرد که پژوهش‌های بیشتر روی انسان‌ها در سال‌های آینده برای درک چگونگی و بهره‌مندی افراد از این داروها ضروری است.
محققان برای انجام این آزمایش، به صدها موش از سن شش ماهگی، دوزهای منظمی از هر دارو به تنهایی یا ترکیبی از هر دو را خوراندند و میزان بقای آنها را در طول عمرشان سنجیدند. میانگین طول عمر در موش‌های ماده ۳۴.۹ درصد و در موش‌های نر ۲۷.۴ درصد افزایش یافت. تیم تحقیقاتی توضیح داد که مزایای ترکیب دارویی صرفاً به دلیل دوز بالاتر نبوده، بلکه این دو دارو هرچند روی یک مسیر سیگنال‌دهی عمل می‌کنند، اما نقاط مختلفی را هدف قرار می‌دهند. بررسی حالت ژن‌ها نشان داد که تغییرات خاصی تنها زمانی رخ می‌دهند که هر دو دارو با هم تجویز شوند. نکته مهم‌تر اینکه، هیچ عارضه جانبی اضافی ناشی از ترکیب داروها، به جز عوارض شناخته‌شده قبلی، مشاهده نشد.
با توجه به اینکه هر دو داروی راپامایسین و ترامتینیب در حال حاضر برای استفاده انسانی در ایالات متحده و اتحادیه اروپا تأیید شده‌اند و خواص ضد پیری آنها در مطالعات پیشین نیز مطرح شده بود، آزمایش‌های انسانی برای ترکیب این داروها ممکن است نسبتاً زود آغاز شود. این پیشرفت علمی، امیدها را برای توسعه درمان‌هایی مؤثر برای مقابله با عوارض پیری و افزایش سال‌های سلامت در انسان زنده کرده است.