یک متخصص حیات وحش ضمن هشدار نسبت به رفتارهای نادرست برخی افراد در مواجهه با مارها، تاکید کرد که اغلب موارد گزیدگی ناشی از عدم آگاهی و رعایت نکردن اصول ایمنی در طبیعت است.
اصغر مبارکی با اشاره به ضرورت تغییر نگرش عمومی نسبت به مارها و نقش آموزش در کاهش تعارضات میان انسان و این جانوران اظهار داشت: متاسفانه، واکنش اولیه بسیاری از افراد در هنگام دیدن مار، اقدام به کشتن آن است. این در حالی است که چنین رفتاری نه تنها ضرورتی ندارد، بلکه برای تنوع زیستی نیز خطرناک و آسیب‌زا محسوب میشود. حقیقت آن است که اغلب موارد گزیدگی مار به دلیل بی‌احتیاطی انسان رخ می‌دهد و نه به دلیل ذات تهاجمی مار.
وی در ادامه افزود: سازمان بهداشت جهانی و گروه‌های تحقیقاتی مرتبط با تعارضات انسانی و مارها، بر رعایت اصول ایمنی به عنوان مهم‌ترین راهکار تاکید دارند. برای مثال، استفاده از کفش مناسب، حفظ نظافت محیط اطراف منزل، دقت در محل استراحت و اجتناب از حضور در مناطق آلوده یا مستعد حضور مارها، می‌تواند نقش موثری در کاهش این تعارضات ایفا کند.
کشف گونه‌ای جدید از خانواده کبرا در سیستان و بلوچستان
این کارشناس تنوع زیستی از شناسایی گونه‌ای جدید از خانواده کبراها با نام «سیاه‌مار» در استان سیستان و بلوچستان خبر داد که برای نخستین بار در ایران به ثبت رسیده است. وی افزود: این گونه معمولاً در اطراف خانه‌های روستایی یا کپرها یافت میشود و در فصل تابستان به دلیل گرمای زیاد، به سمت خانه‌های دارای کولر یا منابع آب خنک جذب میشود.
مبارکی ادامه داد: وجود رطوبت، آب و سایر جانوران کوچک، این مناطق را برای مارها جذاب‌تر می‌کند و گاهی اوقات آنها به داخل خانه‌ها نیز راه پیدا می‌کنند. متاسفانه، در چنین شرایطی، اغلب افراد اقدام به کشتن مارها می‌کنند، در حالی که با رعایت نکات ایمنی ساده می‌توان از بروز تعارض جلوگیری کرد.
گونه‌های در معرض خطر و خانواده‌های مهم مارها در ایران
وی در خصوص وضعیت گونه‌های مار در معرض انقراض گفت: در حال حاضر، دو گونه مار البرزی و زنجانی به طور رسمی در فهرست گونه‌های تهدیدشده ایران قرار دارند. علاوه بر این، تعدادی گونه دیگر نیز به دلیل پراکنش محدود، کاهش جمعیت یا تخریب زیستگاه، در آستانه ورود به این فهرست هستند. به ویژه برخی گونه‌ها از خانواده کورمارها و کلوبریده‌ها پتانسیل بالایی برای قرار گرفتن در این گروه دارند و ارزیابی جامع آنها ضروری است.
این عضو رسمی کنوانسیون بین‌المللی تجارت گونه‌های جانوری و گیاهی وحشی در حال انقراض (سایتیس) همچنین گفت: در میان خانواده‌های مارها در ایران، خانواده کلوبریده (Colubridae) از نظر تنوع گونه و پراکنش، بیشترین گستردگی را دارد.
نکات ایمنی برای طبیعت‌گردان و مردم محلی در مواجهه با مارها
این کارشناس تنوع زیستی با تاکید بر اهمیت آگاهی‌بخشی به عموم مردم، به ویژه طبیعت‌گردان، افزود: مار به طور غریزی به سمت انسان حمله نمی‌کند، مگر آنکه احساس خطر کند یا فاصله‌ای بسیار نزدیک ایجاد شود. برای کاهش احتمال گزیدگی، استفاده از پوشش مناسب اهمیت بسزایی دارد. پوشیدن کفش‌های چرمی، پوتین و شلوارهای ضخیم مانند جین می‌تواند تا حد زیادی از نفوذ نیش مار جلوگیری کند. حتی در صورت استفاده از کفش‌های کتانی، میزان خطر به مراتب کمتر از راه رفتن با پای برهنه یا پوشیدن دمپایی است. افراد باید از تردد با پای برهنه یا پوشش نازک در مناطق مشکوک، به ویژه در شب یا مناطقی که احتمال حضور مار بیشتر است، خودداری کنند.
تهدید زیستگاه‌های خاص مانند جزیره مارو و پیامدهای گردشگری بی‌ضابطه
وی در ادامه نسبت به وضعیت جزیره‌ای با نام محلی «مارو» (شیدور) هشدار داد و گفت: جزیره مارو یکی از زیستگاه‌های منحصر به فرد مار جعفری است، به ویژه جمعیتی خاص از نوع سیاه‌رنگ آن که از نظر جمعیتی و ریخت‌شناسی مختص این منطقه است. متاسفانه، این جزیره با وجود زیبایی طبیعی خود، به شدت از گردشگری بی‌ضابطه و تبلیغات نادرست آسیب دیده است. مردم بدون آگاهی از اهمیت زیستی این منطقه، اقدام به چادر زدن، روشن کردن آتش و حتی کشتار مارها می‌کنند.
مبارکی در پایان خاطرنشان کرد: مارها به طور معمول شب‌ها از پناهگاه خود خارج شده و در نزدیکی منابع آبی حرکت می‌کنند. حضور بی‌ملاحظه انسان‌ها در این مناطق، تعارضاتی را ایجاد می‌کند که هم به انسان آسیب می‌زند و هم منجر به کاهش شدید جمعیت این گونه‌ها میشود.