مطالعات جدید با بررسی داده‌های گسترده در سطح جهان نشان می‌دهد که استفاده روزمره از فناوری‌های دیجیتال نه تنها خطر افت ذهنی را در افراد بالای ۵۰ سال افزایش نمی‌دهد، بلکه می‌تواند با کاهش این خطر نیز همراه باشد. این یافته‌ها، دیدگاه‌های پیشین مبنی بر مضر بودن استفاده از گوشی‌های هوشمند، اینترنت و رایانه برای کارکرد شناختی سالمندان را به چالش می‌کشد.
در حالی که در گذشته فرضیه‌ای تحت عنوان «زوال عقل دیجیتال» مطرح شده بود که بر اساس آن اتکای بیش از حد به فناوری، مغز را تنبل کرده و منجر به کاهش توانایی‌های شناختی و بروز زودرس علائم زوال عقل می‌شود، پژوهشگران دانشگاه تگزاس با انجام یک فراتحلیل جامع، این نظریه را رد کردند.
جرد بنج و مایکل اسکالین در مطالعه خود، نتایج ۵۷ پژوهش منتشر شده را مورد بررسی قرار دادند. این مطالعات شامل داده‌های بیش از ۴۰۰ هزار فرد بزرگسال با میانگین سنی حدود ۶۹ سال از کشورهای مختلف بود که همگی تحت ارزیابی‌های شناختی قرار گرفته بودند. محققان با جمع‌آوری اطلاعات مربوط به استفاده این افراد از ابزارهای دیجیتال و مقایسه آن با وضعیت ذهنی آن‌ها در طول زمان (در برخی موارد تا بیش از ۶ سال)، به نتایج قابل توجهی دست یافتند.
یافته‌های این پژوهش به وضوح نشان داد که نه تنها هیچ مدرکی مبنی بر کاهش توان شناختی ناشی از استفاده از فناوری وجود ندارد، بلکه استفاده از فناوری دیجیتال با کاهش احتمال ابتلا به اختلالات شناختی مرتبط است. این کاهش خطر، صرفاً ناشی از عوامل جمعیت‌شناختی یا سبک زندگی افراد نبود.
نتایج مطالعات طولانی‌مدت نیز حاکی از آن بود که سالمندانی که به طور منظم از فناوری‌های دیجیتال بهره می‌بردند، در بازه‌های زمانی چند ساله، کمتر در معرض خطر افت ذهنی قرار داشتند. این یافته‌ها، تصورات رایج درباره اثرات منفی فناوری بر مغز را زیر سوال برده و نقش بالقوه آن در حفظ سلامت شناختی در دوران سالمندی را مطرح می‌کند.
با این حال، پژوهشگران تاکید می‌کنند که این نتایج صرفاً یک رابطه آماری را نشان می‌دهد و مکانیسم دقیق این تاثیرگذاری هنوز ناشناخته است. به عبارت دیگر، ممکن است استفاده از فناوری با سایر عوامل محافظت‌کننده سلامت ذهنی همزمان باشد.
با توجه به افزایش جمعیت سالمندان در سطح جهان و نگرانی‌های فزاینده درباره شیوع اختلالات شناختی، یافته‌های این پژوهش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اگر استفاده آگاهانه از ابزارهای دیجیتال بتواند حتی به میزان اندکی به حفظ عملکرد مغز کمک کند، می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش بار بیماری‌های شناختی در آینده داشته باشد.
نتایج این تحقیق در نشریه معتبر Nature Human Behaviour به چاپ رسیده است.
اخبار جدید ایران و جهان را در مجله خبری تحلیل سبز بخوانید