سیاستهای حاکمیتی و چالشهای تولید در ایران: گفتگو با مدیرعامل هلدینگ نگین
آقای علیرضا چیذری، مدیرعامل هلدینگ نگین و رئیس انجمن صنفی تولید، تأمین، توزیع و صادرات تجهیزات و ملزومات پزشکی و دارویی، در گفتگویی به بررسی چالشهای پیش روی تولید در ایران و راهکارهای بهبود آن پرداختند. ایشان که هم در تولید و هم در واردات تجهیزات پزشکی (از جمله تجهیزات قلب و عروق، جراحی، گوش و حلق و بینی، حفاظت اشعه و تصویربرداری پزشکی) فعالیت دارند، دیدگاهی بیطرفانه در این خصوص ارائه میدهند.
چیذری، خودتحریمی را ریشه بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور دانستند و “مقدسنمایی تولید” را عامل اصلی این خودتحریمی توصیف کردند که به زیان مصرفکننده تمام میشود. به باور ایشان، نگاهی که واردات را ضربهای به اقتصاد ملی میداند، دیدگاهی آسیبزننده است. چرا که در اقتصاد جهانی، مبادلات تجاری دوطرفه و تعامل بین کشورها، اساس پیشرفت و توسعه پایدار است.
محدودیتهای وارداتی به گفتهی چیذری، نوعی خودتحریمی است که منجر به ایجاد انحصار، سخت شدن صدور مجوزها و تخصیص ارز، و در نهایت، اختصاص امتیازات ویژه به عدهای خاص میشود. تجربه ممنوعیت واردات خودرو و لوازم خانگی نشان داد که این سیاست نه تنها منجر به کاهش قیمت و ارزبری نشد، بلکه با گسترش قاچاق، قیمتها را افزایش داد و فساد اقتصادی را تشدید کرد.
همچنین، این رویکرد، به افزایش قیمت کالاهای داخلی منجر شد؛ چرا که تولیدکنندگان داخلی، قیمت محصولات خود را با قیمتهای گزاف کالاهای خارجی قاچاق شده، همتراز میکنند. این موضوع در نهایت به ضرر مصرفکننده تمام میشود که به دلیل نبود انتخاب، مجبور به خرید کالا با قیمت بالاتر است.
به گفتهی ایشان، انحصار بازار، به کاهش انگیزه برای تحقیق و توسعه در تولیدکنندگان داخلی منجر میشود و پیشرفت تکنولوژی را کند میکند. مثال هیئت امنای صرفه جویی ارزی را نیز میتوان در این زمینه آورد که به دلیل وجود پایگاه نصب وسیع چند شرکت خاص، شرکتهای جدید نمیتوانند به راحتی وارد بازار شوند.
چیذری، ارتباط تجاری قوی با جهان را برای تولید قدرتمند و جهش تولید ضروری دانستند. ایشان معتقدند که سیاستهای سختگیرانهی وارداتی در سالهای اخیر، منجر به افزایش قیمتها و عدم صرفه جویی ارزی شده است. به گفتهی ایشان، ظرفیت بازار داخلی محدود است و جهش تولید تنها با صادرات و هدفگذاری بازارهای منطقهای و بینالمللی امکانپذیر است.
رقابت در بازار جهانی، مستلزم توجه به قیمت و کیفیت کالا است. قیمت، حتی از کیفیت هم اهمیت بیشتری دارد. به عنوان مثال، قیمت بالای خودروهای داخلی در مقایسه با نمونههای خارجی، نمونهای از این موضوع است. همچنین، تولید قطعات داخلی بهجای واردات کامل، میتواند به کاهش هزینهها و افزایش تیراژ تولید منجر شود. روش اوبیال (OEM) که در آن تولیدکنندگان داخلی با شرکتهای خارجی شراکت میکنند، میتواند رویکرد موثری در این زمینه باشد.
برای تحقق جهش تولید، کاهش هزینهها از طریق افزایش تیراژ، ضروری است. عضویت در پیمانهای تجاری جهانی و پیوستن به افایتیاف، برای تسهیل صادرات و جلوگیری از پیمانسپاری (که نوعی قاچاق است) ضروری به نظر میرسد.
چیذری، با اشاره به موفقیت ترکیه در صادرات خودرو، بر لزوم یادگیری تجارت جهانی و پرهیز از ایجاد موانع برای واردات تأکید کردند. ایشان با ارائه مثالهایی از شرکت آرامکو عربستان و وابستگی متقابل چین و تایوان، به اهمیت تعاملات تجاری در ایجاد ثبات اقتصادی و امنیت اشاره کردند و خاتمه دادند که نوشتن برنامهها و قوانین دولتی برای بخش خصوصی به تنهایی، هرگز به جهش تولید و رونق صادرات منجر نخواهد شد.