طرح دارویار، میراث دولت سیزدهم برای دولت چهاردهم، چالشی بزرگ در حوزه سلامت و اقتصاد دارو است. این طرح که با هدف تحول در نظام اقتصادی دارو آغاز شد، پس از گذشت سه سال، با کمبودهای دارویی و اختلال در زنجیره تامین دارو همراه بوده است.
اجرای خاموش و ناگهانی طرح دارویار در تیرماه ۱۴۰۱ با واکنش منفی بسیاری از کارشناسان و فعالان حوزه دارو روبرو شد. با وجود پرداخت‌های اولیه سریع به داروخانه‌ها، این سرعت کوتاه مدت بود و به زودی تأخیر در پرداخت‌ها، کمبود دارو و مشکلات مالی داروخانه‌ها را تشدید کرد.
هدف اصلی طرح دارویار، مبارزه با قاچاق دارو و واقعی شدن قیمت دارو برای تولیدکنندگان عنوان شد. اما عوارض اجرای ناقص طرح، این اهداف را تحت الشعاع قرار داد. تا به امروز، قیمت دارو برای تولیدکنندگان غیر واقعی مانده و قاچاق دارو به کشورهای همسایه همچنان ادامه دارد.
چرا دارویار نتوانست به اهداف خود برسد و انتظارات مردم و صنعت دارو را برآورده کند؟ سه سال از اجرای طرح می‌گذرد، اما مشکلات همچنان پابرجاست. بهبود وضعیت زنجیره تامین دارو و دسترسی آسان مردم به دارو، از جمله وعده‌های این طرح بود که محقق نشد.
حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، از همان ابتدا بر لزوم تامین منابع مالی طرح دارویار تاکید داشت و نارسایی‌های طرح را به مسئولان گوشزد کرد. وی بر اهمیت جلوگیری از افزایش هزینه‌های دارو از جیب مردم و موفقیت طرح دارویار اشاره کرد.
سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیئت مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران، وضعیت بازار دارویی را بحرانی توصیف کرد. وی معتقد است که به جای حل ریشه‌ای مشکلات، به صورت مقطعی و گذرا به معلول‌ها پرداخته می‌شود. یکی از مشکلات اصلی، مطالبات کلان دولتی از شرکت‌های پخش دارو است که به بیش از ۴۰ همت می‌رسد و فلج کننده زنجیره تامین دارو شده است.
همچنین بیش از ۵۰ همت مطالبات شرکت‌های پخش دارو از داروخانه‌ها وجود دارد که بخش اعظم آن به مطالبات از بیمه‌ها و طرح دارویار مربوط می‌شود. این بدهی‌های عظیم، تولید، پخش و توزیع دارو را با مشکل جدی روبرو کرده است. هاشمی این وضعیت را بی سابقه و نگران کننده توصیف می کند.
عدم پرداخت به موقع تعرفه‌ها در دانشگاه‌های علوم پزشکی و بیمارستان‌ها نیز به این بحران دامن زده است. به گفته هاشمی، مبلغ قابل توجهی از محل دارو در چند ماه گذشته دریافت شده، اما هیچ پرداختی به شرکت‌های پخش دارو نشده است.
مهدی پیرصالحی، رئیس جدید سازمان غذا و دارو، نیز به عدم پرداخت کامل بودجه طرح دارویار اشاره کرده و خواستار تخصیص و پرداخت درست بودجه در سال آینده شد. وی همچنین بر اهمیت تأمین منابع ارزی و ریالی برای برنامه ذخیره ۶ ماهه دارو تاکید کرد.
ادامه این وضعیت، طرح دارویار را با خطر جدی مواجه می‌کند. بی توجهی به مشکلات و مدیریت ناکارآمد، می‌تواند به فروپاشی این طرح و ایجاد بحران جدی در نظام درمان منجر شود.
