وضعیت آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در ایران: گزارشی از اقدامات پیشگیرانه و کنترلی
سازمان دامپزشکی کشور با اتخاذ استراتژی‌های نوین در مبارزه با آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، موفقیت قابل توجهی در کنترل این بیماری در سال‌های اخیر کسب کرده است. این بیماری، چالشی جهانی است که به دلیل مهاجرت پرندگان وحشی و انتقال ویروس از طریق آنها، به طور مداوم تهدیدی برای صنعت طیور محسوب می‌شود. ایران با قرارگیری در مسیر مهاجرت پرندگان مهاجر، مستعد ابتلا به این بیماری است.
برنامه‌های نظارتی سازمان دامپزشکی، شامل پایش فعال و غیرفعال در مناطق پرخطر نظیر تالاب‌ها و آبگیرها، نقش کلیدی در شناسایی سریع و کنترل کانون‌های بیماری ایفا می‌کنند. همکاری نزدیک با سازمان حفاظت محیط زیست در نظارت بر سلامت پرندگان وحشی، از جمله اقدامات حیاتی در این زمینه است. در صورت شناسایی موارد مشکوک، نمونه‌برداری و آزمایش‌های سریع انجام می‌شود و در صورت تایید بیماری، اقدامات لازم برای حذف و معدوم‌سازی سریع کانون‌های آلودگی، به همراه نمونه‌برداری و پایش در شعاع وسیع پیرامون آن صورت می‌گیرد.
سالانه بیش از ۳۹۰ هزار نمونه از طیور روستایی و صنعتی در سراسر کشور مورد آزمایش قرار می‌گیرد. در تابستان ۱۴۰۳، بیش از ۲۷۰ هزار نمونه از ۳۶۲۵ روستا مورد بررسی قرار گرفت و هیچ ردپایی از ویروس آنفلوانزا یافت نشد. همچنین، آزمایش‌های انجام شده روی ۱۲۰ هزار نمونه از واحدهای پرورش مرغ تخم‌گذار و مولد نیز تا کنون نتیجه منفی داشته است. این طرح تا پایان دی ماه ادامه خواهد یافت.
با وجود کنترل موفق بیماری در ایران، خطر انتقال ویروس از طریق پرندگان مهاجر همچنان وجود دارد. سازمان دامپزشکی کشور با تزریق سالانه بیش از ۱۴۰ میلیون دوز واکسن آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در جمعیت طیور تخم‌گذار و مولد، به کنترل و پیشگیری از شیوع گسترده بیماری کمک می‌کند. کنترل کیفیت واکسن‌ها در مراحل تولید و واردات نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. واکسیناسیون به‌صورت دوره‌ای و بر اساس برنامه‌ریزی دقیق انجام می‌شود.
علاوه بر واکسیناسیون، رعایت دقیق اصول امنیت زیستی، کنترل ورود و خروج، قرنطینه و بهداشت، از اهمیت بالایی در پیشگیری از شیوع بیماری برخوردار است. در بسیاری از کشورها، با تکیه بر سیستم‌های قوی امنیت زیستی، نیازی به استفاده از واکسن نیست. ایران نیز در تلاش است تا با تقویت زیرساخت‌های امنیت زیستی، در آینده وابستگی خود به واکسیناسیون را کاهش دهد.
در نهایت، سازمان دامپزشکی بر لزوم آمادگی همیشگی در ابعاد ساختاری، سخت افزاری، مدیریتی و نرم افزاری برای مقابله با این تهدید همیشگی تاکید دارد.
