بازار سرمایه در روزهای اخیر علیرغم تعطیلی بسیاری از ادارات و نهادهای دولتی به دلیل کمبود گاز و برق، شاهد رشد قابل توجهی بوده است. این وضعیت، تحلیلگران را به ارائه نظرات مختلفی در خصوص علل این رشد سوق داده است.
برخی کارشناسان، رشد اولیه بورس را ناشی از مداخلات دولتی می دانند، اما معتقدند عوامل دیگری همچون حذف نرخ ارز دولتی (نیما) و تحولات سیاسی، در تداوم روند صعودی شاخص نقش کلیدی ایفا کرده اند. این گروه، حفظ صف خرید با دامنه نوسان محدود سه درصدی را تلاشی از سوی دولت برای جذابیت بخشیدن به بازار سرمایه نسبت به دیگر بازارهای موازی تفسیر می‌کنند. آنها این سیاست را در راستای جبران عقب‌ماندگی بورس در سال‌های اخیر می‌دانند.
گروهی دیگر نیز با قبول دخالت دولت در رشد اولیه، بر نقش عوامل سیاسی در حفظ این روند تاکید دارند. به اعتقاد آنها، دولت با کنترل دامنه نوسان، سعی در جلوگیری از اصلاح و ایجاد ثبات ظاهری در بازار دارد. این رویکرد، به باور آنها، بازار را به دور از تحلیل‌های بنیادی و به شکلی مصنوعی مطلوب نشان می‌دهد.
هر دو گروه بر نقش “دستوری بودن” رشد بورس تاکید دارند و به همین دلیل، پیش‌بینی آینده بازار را مشکل و مبتنی بر تحلیل‌های بنیادی ناممکن می‌دانند. سرمایه گذاران تازه وارد به استفاده از صندوق‌های سرمایه گذاری توصیه می شوند تا ریسک‌های ناشی از این رشد دستوری را کاهش دهند. شواهدی مانند نزولی بودن شاخص هم وزن در برخی روزها، در کنار رشد شاخص کل، این مدعا را تقویت می‌کند.
حمید گنج‌خانی، کارشناس بازار سرمایه، ورود پول جدید و اخبار مثبت نظیر افزایش سرمایه‌ها، کاهش محدودیت‌های قیمت‌گذاری و معامله شرکت‌های ریالی زیر ارزش ذاتی را از عوامل مهم تداوم رشد می‌داند. وی افزایش دامنه نوسان را موجب رشد بیشتر و جذب نقدینگی بیشتر می‌داند.
مهرداد فرهادی، عامل اصلی رشد را افزایش قیمت دلار و انتظار سودآوری بیشتر شرکت‌های دارنده دارایی ثابت و شرکت‌های صادرات محور می‌داند. وی همچنین افزایش ریسک سرمایه گذاری در بازارهای موازی نظیر طلا و سکه را موجب جذب سرمایه به سمت بازار سرمایه می‌داند و بر نقش سیاست‌های حمایتی دولت در این زمینه تاکید دارد.
مریم محبی، رشد بازار را نتیجه مجموعه‌ای از اقدامات پیاپی دولت، بانک مرکزی و سازمان بورس می‌داند و نه تنها حذف دلار نیما. به گفته وی، جذابیت سهام کوچک در شرایط محدودیت دامنه نوسان ادامه خواهد داشت، اما تغییر دامنه نوسان در شرایط فعلی، به دلیل احتمال رفتارهای هیجانی، مناسب نیست.
حسن رضایی‌پور، حذف قیمت‌گذاری دستوری و اظهارات مثبت مقامات دولتی را در ایجاد جو مثبت موثر می‌داند، اما بر نقش عواملی مانند نوسانات نرخ ارز و ریسک‌های سیستماتیک نیز تاکید دارد و از سرمایه‌گذاری‌های هیجانی هشدار می‌دهد.
محمد محسنی، حذف دلار نیما و سودآوری بیشتر صنایع صادرات محور را از عوامل مهم رشد می‌داند. وی همچنین بر نقش سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت و اهمیت آرامش اقتصادی و سیاسی در ایجاد ثبات تاکید می‌کند.
وزیر اقتصاد رابطه مستقیمی بین نرخ ارز و تورم نمی‌بیند، اما کارشناسان اقتصادی بر نقش شوک‌های ارزی در افزایش تورم و کاهش سطح رفاه تاکید دارند. به گفته آنها، تجربه ۴۴ سال گذشته حاکی از تأثیر شوک‌های ارزی بر افزایش نرخ تورم است.
