واردات خودروهای خارجی به کشور علی‌رغم افزایش قابل توجه در سال جاری، هنوز با اهداف تعیین‌شده فاصله زیادی دارد. گزارش‌ها حاکی از کندی روند ترخیص خودروها از گمرکات است و تعداد زیادی خودرو در گمرک بلاتکلیف مانده‌اند. این وضعیت به دلیل موانع اداری و اخذ مجوزهای مختلف از سازمان‌هایی مانند استاندارد، راهنمایی و رانندگی و محیط زیست است.
براساس آمار گمرک، تا پایان آبان ماه ۲۹ هزار و ۴۱۸ دستگاه خودرو سواری به ارزش ۶۱۷ میلیون دلار ترخیص شده است. با احتساب واردات سال گذشته، مجموع خودروهای ترخیص‌شده تا پایان آبان به بیش از ۴۱ هزار دستگاه می‌رسد. این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، رشدی ۷۳۶ درصدی از نظر تعداد و ۷۸۴ درصدی از نظر ارزش نشان می‌دهد.
شرکت‌های خودروسازی داخلی همچون سایپا، بهمن موتور و کرمان موتور از بزرگترین واردکنندگان خودرو در شش ماهه اول سال بوده‌اند. در بخش خودروهای برقی نیز، تا پایان مرداد ماه ۲۶۶۳۰ دستگاه ثبت سفارش شده که از این تعداد ۴۹۲۷ دستگاه وارد و ۶۵۰ دستگاه در گمرک مانده‌اند. ایران خودرو با ۳۶۰۰ ثبت سفارش و ۱۵۰۰ ترخیص، بیشترین میزان ترخیص خودروهای برقی را داشته است.
با وجود رشد چشمگیر واردات، حضور خودروهای خارجی در خیابان‌ها چندان محسوس نیست. این موضوع به رغم وعده‌های اولیه برای واردات گسترده خودرو و تسهیلات بانک مرکزی برای واردات با ارز سپرده، همچنان به عنوان یک چالش جدی مطرح است. طرح‌های عرضه خودروهای وارداتی نیز تاثیری چندانی بر افزایش حضور این خودروها در بازار نداشته‌اند.
یکی از دلایل اصلی این مساله، کندی روند ترخیص خودروها از گمرکات است. عوامل مختلفی در این مورد نقش دارند، از جمله حذف واردکنندگان با سابقه و جایگزینی آنها با خودروسازان داخلی که ممکن است اولویت‌های متفاوتی داشته باشند. این امر باعث ایجاد مشکلاتی در فرایند اخذ مجوزها و طولانی‌تر شدن مراحل ترخیص شده است.
علاوه بر این، فروش حواله خودرو، اولویت‌بندی واگذاری و دپوی خودروها نیز از پیامدهای سیاست‌گذاری‌های نادرست در زمینه واردات خودرو هستند. در حالی که در فضای مجازی و پلتفرم‌های فروش خودرو، حضور خودروهای خارجی پررنگ است، اما عرضه این خودروها به بازار بسیار محدود است و قیمت‌های بالا انگیزه خرید را کاهش می‌دهد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از خودروهای وارداتی در اختیار نمایشگاه‌داران و واسطه‌ها قرار دارند و به دلایل مختلف از جمله سودجویی، از عرضه آنها به بازار خودداری می‌کنند. این موضوع نیازمند بررسی دقیق و اصلاح سیاست‌هاست.
عدم سرعت گرفتن ترخیص خودروها از گمرکات، موضوعی است که نیاز به توجه جدی دارد. علی‌رغم افزایش واردات نسبت به سال گذشته، سرعت ترخیص بسیار پایین است و خودروها در گمرکات خاک می‌خورند. بازدیدهای اخیر مسئولان قضایی از بنادر و گمرکات نشان از وجود تعداد زیادی خودروی بلاتکلیف در این اماکن دارد.
یکی از عوامل اصلی این مساله، انجام آزمایشات تکراری و غیر ضروری توسط برخی سازمان‌هاست. ضرورت دارد با اصلاح فرآیندها و تسریع در ترخیص، از تضییع حقوق فعالان اقتصادی جلوگیری شود. متقاضیان خرید خودروهای وارداتی نیز در انتظار آغاز طرح جدید عرضه خودروها هستند.
با وجود وعده‌های ارائه اطلاعات و آغاز ثبت نام جدید، تا لحظه تنظیم این گزارش، هنوز اطلاعیه رسمی در این مورد منتشر نشده است.
