در حالی که بیماری‌های قلبی همچنان به عنوان عامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان شناخته می‌شوند و دانشمندان بر اهمیت مصرف میوه‌ها و سبزیجات برای کاهش خطر ابتلا به آن‌ها تاکید دارند، تحقیقات جدید نشان می‌دهد که برگ‌های یک گیاه باستانی می‌توانند نقشی فراتر از سلامت قلب ایفا کنند و به پیشگیری از آلزایمر نیز کمک کنند.
بر اساس پژوهشی که در سال ۲۰۲۰ در مجله انجمن قلب آمریکا منتشر شد، مصرف بیشتر میوه می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را تا ۹ درصد کاهش دهد. با این حال، تحقیقات اخیر بر روی گیاه «جینکو بیلوبا» نشان داده است که قدرت شفابخش این گیاه نه تنها در میوه‌اش، بلکه در برگ‌های آن نیز نهفته است. اگرچه هزاران سال است که هم برگ‌ها و هم میوه‌های این درخت در طب سنتی چینی مورد استفاده قرار می‌گیرند، فواید آن برای سلامتی در غرب تا حدود ۴۰ سال پیش ناشناخته بود.
اکنون، نتایج تحقیقات علمی نشان می‌دهد که «بیفلاونوئیدهای» موجود در برگ‌های «جینکو بیلوبا» ممکن است با جلوگیری از گرفتگی عروق، شل کردن رگ‌های خونی و بهبود گردش خون، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را به طور قابل توجهی کاهش دهند. «بیفلاونوئیدها» نوعی از ترکیبات «فلاونوئیدی» هستند که به صورت جفت عمل می‌کنند و اثرات مثبتی بر سلامت بدن دارند.
نکته جالب توجه این است که برخی از همین «بیفلاونوئیدهای» محافظ قلب، می‌توانند از مغز نیز محافظت کنند. تحقیقات نشان داده است که ترکیباتی مانند «آمنتوفلاون»، «جینک‌گتین» و «ایزوجین‌کژتین» موجود در «جینکو بیلوبا» از مغز در برابر استرس اکسیداتیو و تشکیل پروتئین بتا آمیلوئید، که با بیماری آلزایمر مرتبط است، محافظت می‌کنند.
ارتباط نزدیک سلامت قلب و مغز، به ویژه با افزایش سن، موضوع تحقیقات متعددی بوده است. پژوهشی که در سال ۲۰۲۴ در نشریه «سکته مغزی» منتشر شد، نشان داد که چگونه نارسایی قلبی، بیماری عروق کرونر و فیبریلاسیون دهلیزی می‌توانند منجر به اختلالات شناختی در مراحل بعدی زندگی شوند. عواملی همچون التهاب، کاهش جریان خون به مغز و تجمع چربی در دیواره رگ‌های خونی می‌توانند در تخریب عصبی نقش داشته باشند.
بر اساس یافته‌های منتشر شده در سایت هلث، عصاره برگ «جینکو بیلوبا» ممکن است به کاهش برخی از این التهابات کمک کند. پژوهشی در سال ۲۰۲۲ که در نشریه «تحقیقات گیاه درمانی» منتشر شد، نتایج ۱۷ کارآزمایی بالینی بر روی عصاره این گیاه را بررسی کرد و محققان دریافتند که «جینکو بیلوبا» نه تنها التهاب را کاهش می‌دهد، بلکه سطح پروتئین واکنشی سی (CRP)، اینترلوکین-۶ (IL-۶) و فاکتور نکروز توموری آلفا (TNF-α) را نیز پایین می‌آورد. این نشانگرهای التهابی با بیماری‌های مختلفی از جمله بیماری قلبی، دیابت نوع ۲، آلزایمر و آرتریت ارتباط دارند.
تحقیق دیگری در سال ۲۰۲۲ که در نشریه سلول‌ها منتشر شد، نشان داد که عصاره «جینکو بیلوبا» حافظه را در ۱۷ مطالعه حیوانی و ۲۰ مطالعه انسانی بهبود بخشیده است. با این حال، محققان خاطرنشان می‌کنند که بسیاری از این مطالعات حجم نمونه کوچکی داشته و از پروتکل‌های تحقیقاتی ضعیفی برخوردار بوده‌اند. در زمینه درمان زوال عقل، داروی «دونپزیل» اغلب برای بهبود حافظه و شناخت تجویز می‌شود. پژوهش سیستماتیکی که در سال ۲۰۲۳ در نشریه Frontiers in Aging Neuroscience منتشر شد، نشان داد که «جینکو بیلوبا» ممکن است اثربخشی «دونپزیل» را افزایش دهد. در ۱۸ کارآزمایی بالینی، ترکیب «جینکو بیلوبا» با «دونپزیل» عملکرد شناختی و توانایی‌های زندگی روزمره را به طور بهتری نسبت به مصرف «دونپزیل» به تنهایی بهبود بخشید.
با وجود فواید بالقوه، مصرف «جینکو بیلوبا» ممکن است با عوارض جانبی نیز همراه باشد. از آنجایی که این گیاه به عنوان مکمل غذایی طبقه‌بندی می‌شود و نه دارو، ایمنی و اثربخشی درمانی آن توسط سازمان غذا و دارو تایید نشده است و معمولاً در فهرست داروهای مصرفی بیمار در هنگام مراجعه به پزشک ذکر نمی‌شود. مرکز ملی سلامت یکپارچه و تکمیلی آمریکا مصرف متعادل «جینکو بیلوبا» را بی‌خطر می‌داند، اما توصیه می‌شود که مصرف آن به پزشک اطلاع داده شود، به ویژه اگر فرد مبتلا به زوال عقل، فشار خون بالا، دیابت یا مشکلات خونریزی باشد. داروهای درمان لخته شدن خون، فشار خون بالا و درد ممکن است با «جینکو بیلوبا» تداخل داشته باشند. همچنین، مصرف همزمان «ترازودون» و «جینکو بیلوبا» می‌تواند عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی یا از دست دادن هماهنگی عضلانی را، به ویژه در افراد مسن، افزایش دهد و با عوارضی نظیر سردرد، یبوست، تپش قلب یا سرگیجه همراه باشد.
نکته پایانی قابل توجه این است که اگرچه درخت «جینکو بیلوبا» میوه تولید می‌کند، اما این میوه به دلیل طعم و بوی نامطبوع (شبیه استفراغ یا پنیر کاممبر) معمولاً مصرف خوراکی ندارد. برخی افراد ممکن است مغز دانه آن را مصرف کنند، اما این دانه در مقادیر زیاد می‌تواند سمی باشد و دسترسی به آن نیز دشوار است زیرا پوشش بیرونی میوه می‌تواند باعث ایجاد تاول‌های خارش‌دار بر روی پوست شود. بنابراین، برای بهره‌مندی از خواص «جینکو بیلوبا»، استفاده از عصاره و مکمل‌های استاندارد شده آن توصیه می‌شود، البته با مشورت پزشک.