بر اساس پژوهشی جدید، احتمال دارد که منشاء برخی سردردهای مزمن انسان مدرن ریشه در ژن‌هایی داشته باشد که از نئاندرتال‌ها، اجداد دوردست ما، به ارث رسیده‌اند.
در شرایط پر تنش و پر سروصدای زندگی شهری، سردرد پدیده‌ای آشناست؛ اما دانشمندان اکنون از کشف ارتباط احتمالی میان سردردهای شدید و تاریخچه‌ی تکاملی انسان پرده‌برداری کرده‌اند. نتایج مطالعه‌ای که در نشریه Evolution, Medicine, and Public Health منتشر شد، حاکی از آن است که ژن‌های نئاندرتال‌ها ممکن است در بروز ناهنجاری مغزی‌ای نقش داشته باشند که به‌طور بالقوه منجر به سردرد می‌شود.
ناهنجاری کیاری؛ اختلالی پنهان در ساختار مغز
این اختلال که ناهنجاری کیاری (Chiari malformation) نام دارد، زمانی رخ می‌دهد که بخش پایینی مغز بیش از حد به سمت کانال نخاعی کشیده می‌شود. در نوع خفیف این ناهنجاری – که CM-I نام دارد – عوارضی چون سردرد و گردن درد دیده می‌شود؛ اما در حالت‌های شدیدتر، ممکن است عملکرد سیستم عصبی به طور جدی مختل شود.
تقریباً یک درصد جمعیت جهانی به نوعی از این عارضه دچار هستند. پژوهشگران می‌گویند احتمال دارد که ترکیب ژنتیکی نئاندرتالی که از طریق آمیزش انسان خردمند با سایر گونه‌های انسانی منتقل شده، نقشی اساسی در شکل‌گیری این ناهنجاری داشته باشد.
پژوهش ژنتیکی و شباهت‌های جمجمه‌ای
در این بررسی علمی، مدل‌های سه‌بعدی جمجمه‌ی ۱۰۳ فرد امروزی – که برخی از آن‌ها مبتلا به ناهنجاری کیاری هستند – با جمجمه‌ی هشت نمونه از نخستیان منقرض‌شده، از جمله نئاندرتال‌ها، انسان هایدلبرگی و انسان راست‌قامت مقایسه شد.
نتایج نشان داد که تنها جمجمه نئاندرتال‌ها شباهت ساختاری قابل‌توجهی با جمجمه‌ی افراد مبتلا به ناهنجاری کیاری دارد. در مقابل، دیگر نخستیان مورد بررسی، ساختار جمجمه‌ای نزدیک‌تری به انسان‌های سالم نشان دادند.
به‌گفته‌ی دکتر کیمبرلی پلامپ، نویسنده اصلی مقاله، این یافته می‌تواند نشان‌دهنده‌ی تأثیر مستقیم ساختار نئاندرتالی بر شکل‌گیری ناهنجاری کیاری باشد. او تأکید می‌کند که ناسازگاری میان ساختار جمجمه و شکل مغز احتمالاً عامل اصلی این اختلال است.
میراث ژنتیکی نئاندرتال‌ها هنوز زنده است
شواهد نشان می‌دهد که حداقل دو دوره مهم از آمیزش میان انسان خردمند و نئاندرتال‌ها در تاریخ وجود داشته است. نخستین دوره به حدود ۲۵۰ هزار سال پیش برمی‌گردد و عمدتاً در منطقه‌ی شامات یا مشرق‌زمین رخ داده است؛ منطقه‌ای که این ارتباط ژنتیکی برای حدود ۲۰۰ هزار سال ادامه داشت.
امروزه هنوز حدود ۴۵ درصد از ژنوم نئاندرتال‌ها در جمعیت انسانی حفظ شده و برخی گروه‌های جغرافیایی – مانند مردم آسیای شرقی – تا چهار درصد از ژن‌های خود را از نئاندرتال‌ها به ارث برده‌اند. در حالی‌که جمعیت آفریقایی تقریباً فاقد ژن نئاندرتالی هستند، تفاوت نرخ ابتلا به ناهنجاری کیاری در این مناطق می‌تواند گواهی بر درستی این فرضیه باشد.
افق‌های تازه در درمان اختلالات مغزی
اگرچه پژوهش حاضر شامل تحلیل ژنتیکی مستقیم نیست، اما یافته‌ها مسیری نو برای توسعه روش‌های تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری کیاری گشوده‌اند. پژوهشگران امیدوارند با بررسی دقیق‌تر این ارتباط‌های ژنتیکی، گام مهمی در درک عمیق‌تر علت‌یابی و فرآیند بیماری‌زایی این اختلال برداشته شود.
ریحانه قیاسی، یکی از خبرنگاران پرتلاش و بااستعداد مجله خبری است که با نگاهی دقیق و تحلیلی، به پوشش رویدادهای مهم می‌پردازد. او با تخصص در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی، و…همواره سعی دارد تا با گزارش‌های عمیق و مصاحبه‌های تأثیرگذار، صدای اقشار مختلف جامعه باشد.
دقت، پشتکار و علاقه فراوان ریحانه به کارش، او را به یکی از اعضای کلیدی تیم تحریریه تبدیل کرده است. او با قلمی روان و حرفه‌ای، به بررسی مسائل روز می‌پردازد و مقالاتش همواره مورد توجه خوانندگان قرار می‌گیرد.