افزایش دما، فرسودگی درختان و شیوع بیماری‌ها، زنجیره تامین کاکائو را با اختلال مواجه کرده و به گرانی بی‌سابقه شکلات و فرآورده‌های آن منجر شده است.
بهای کاکائو در سال میلادی گذشته با رشدی نزدیک به ۳۰۰ درصد، هزینه تولید شکلات و پودر کاکائو را در سال جاری به مراتب بالاتر از سال قبل رسانده است.
بر اساس گزارش‌های اقتصادی، در ایالات متحده آمریکا، قیمت خرده‌فروشی شکلات در آستانه روز ولنتاین نسبت به سال قبل، یک پنجم افزایش یافته است. این میزان افزایش در بریتانیا به ۴۷ درصد رسیده است.
اگرچه قیمت کاکائو، ماده اولیه اصلی شکلات، از اوج خود در دسامبر ۲۰۲۴ حدود ۲۰ درصد کاهش یافته است، مصرف‌کنندگان همچنان شاهد پرداخت مبالغ بی‌سابقه‌ای برای خرید شکلات هستند.
این جهش قیمتی را می‌توان به عوامل متعددی نسبت داد که مهم‌ترین آن‌ها، تغییرات اقلیمی است که به تولیدکنندگان عمده کاکائو در غرب آفریقا ضربه سنگینی وارد کرده است.
قراردادهای آتی نیویورک برای مبادله کاکائو در یک تاریخ و قیمت معین، در دسامبر ۲۰۲۴ به بالاترین رقم تاریخ خود، یعنی ۱۲ هزار و ۵۶۵ دلار در هر تن رسید.
برداشت ضعیف کاکائو در سال گذشته، منجر به کمبود بی‌سابقه عرضه شد، زیرا شرایط نامساعد جوی و آفات، محصولات کشاورزی در کشورهای غنا و ساحل عاج، که تامین‌کننده دو سوم دانه‌های کاکائو در جهان هستند، را نابود کرد.
کمبود محصول در نیجریه و اندونزی، سومین و چهارمین تولیدکنندگان بزرگ کاکائو نیز مشاهده شد. در مجموع، در سال ۲۰۲۴، بازار جهانی با کسری ۵۰۰ هزار تنی کاکائو مواجه بود که همچنان فشار صعودی بر قیمت‌ها وارد می‌کند.
کارستن فریچ، تحلیلگر کومرس بانک، در یادداشتی به مشتریان خود اشاره کرد که آخرین دوره برداشت کاکائو از اکتبر ۲۰۲۴ تا مارس ۲۰۲۵، با توجه به افزایش ۳۳ درصدی دانه‌های وارد شده به بنادر ساحل عاج نسبت به سال قبل، شروع امیدوارکننده‌ای داشت. با این حال، این تحلیلگر هشدار داد که با وجود کاهش قیمت آتی کاکائو در نیویورک به حدود ۸۳۵۰ دلار در هر تن، نگرانی‌ها در مورد تکرار شرایط آب و هوایی خشک سال گذشته و تاثیر مخرب آن بر урожай فعلی افزایش یافته است.
ناپایداری‌های جوی، عامل کلیدی این بحران است. در حالی که غرب آفریقا در سال ۲۰۲۳ شاهد بارندگی‌های شدید و بیش از دو برابر میانگین ۳۰ ساله بود، سال ۲۰۲۴ با گرمای طاقت‌فرسا و خشکسالی مواجه شد. بسیاری از دانشمندان علوم جوی، پدیده اقلیمی ال نینو را عامل این تغییرات می‌دانند.
سازمان بین‌المللی کاکائو در ماه فوریه، پیش‌بینی مازاد ۱۴۲ هزار تنی کاکائو در بازار جهانی برای سال زراعی ۲۰۲۴-۲۰۲۵ را ارائه کرد که اولین مازاد در چهار سال اخیر محسوب می‌شود و تا حدودی کاهش اخیر قیمت‌ها را توضیح می‌دهد.
علاوه بر تغییرات اقلیمی، چندین عامل دیگر نیز در افزایش اخیر قیمت کاکائو نقش داشته‌اند. قوانین جدید مربوط به جنگل‌زدایی در سراسر غرب آفریقا، کشاورزان را از گسترش مزارع کاکائو باز داشته و مانع افزایش عرضه شده است. همزمان، شیوع ویروس ساقه متورم کاکائو (CSSV) به برداشت محصول آسیب جدی وارد کرده است. یک گروه تحقیقاتی اخیراً دریافته است که تولید کاکائو در ساحل عاج به دلیل گسترش این ویروس ممکن است تا نصف کاهش یابد.
همچنین، به دلیل تعرفه‌های وضع شده توسط دونالد ترامپ و افزایش قیمت طلا، بسیاری از کشاورزان دارایی‌های خود را به معدنچیان غیرقانونی می‌فروشند که بخش‌هایی از زمین را در جستجوی طلا تخریب کرده‌اند. غنا بزرگترین تولید کننده طلا در آفریقا و ششمین تولید کننده بزرگ جهان است.
آیا روند افزایش قیمت کاکائو ادامه خواهد داشت؟
ایالات متحده بزرگترین مصرف‌کننده شکلات در جهان است. اگرچه سوئیسی‌ها از نظر مصرف سرانه در رتبه اول قرار دارند، اما تداوم تقاضای بالا در آمریکا می‌تواند منجر به افزایش بیشتر قیمت‌ها شود. تقاضای رو به رشد برای شکلات در شرق آسیا نیز حائز اهمیت است. به عنوان مثال، مصرف قهوه در چین بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴ بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته است.
واکنش تولیدکنندگان شکلات چه بوده است؟
تولیدکنندگان تاکنون به دو شیوه عمده واکنش نشان داده‌اند: یا هزینه‌های بالاتر را به مصرف‌کنندگان منتقل کرده‌اند و یا محصولات با میزان کاکائوی کمتر یا با مواد جایگزین را تبلیغ می‌کنند.
پولمن گونزاگا، یک تاجر کالا در سوئیس، پیش‌بینی کرد که در صورت ادامه افزایش قیمت کاکائو، شاهد حضور بیشتر جایگزین‌های کاکائو در قفسه‌های سوپرمارکت‌ها خواهیم بود. سوال مهم این است که آیا ذائقه مصرف‌کنندگان در این راستا تغییر خواهد کرد یا خیر.
اخبار جدید ایران و جهان را در مجله خبری تحلیل سبز بخوانید