استان خوزستان این روزها با بحران جدی آلودگی هوا ناشی از آتش‌سوزی‌های مکرر در تالاب هورالعظیم مواجه است. این تالاب که بخشی از آن در خاک عراق قرار دارد، ماه‌هاست درگیر شعله‌های آتش است و دود ناشی از آن، شهرها و روستاهای غربی استان تا مرکز اهواز را در بر گرفته است.
خشکی تالاب و نبود حق‌آبه؛ عامل اصلی آتش‌سوزی
هورالعظیم به عنوان یکی از مهم‌ترین زیست‌بوم‌های مشترک ایران و عراق، در فصل گرما به دلیل خشکی شدید و عدم تأمین حق‌آبه از رود دجله، مستعد آتش‌سوزی‌های گسترده شده است. تلاش‌های ایران برای کنترل این بحران از طریق آب‌پاشی هوایی و رایزنی‌های دیپلماتیک با دولت عراق تاکنون نتیجه‌ای نداشته و آتش همچنان در بخش عراقی تالاب فعال است.
ترکیب خطرناک دود و ذرات معلق در هوای خوزستان
دکتر غلامرضا گودرزی، عضو انجمن هوای پاک ایران، با اشاره به تبعات بهداشتی این آتش‌سوزی‌ها گفت: دود ناشی از سوختن تالاب‌ها حاوی ذرات معلق بسیار ریز، مونواکسیدکربن و ترکیبات شیمیایی خطرناک است که می‌تواند موجب تشدید بیماری‌های تنفسی مانند آسم، برونشیت و بیماری‌های مزمن ریوی شود.
وی افزود: در خوزستان، وجود هم‌زمان غبارهای محلی و فرامرزی با دود ناشی از آتش‌سوزی تالاب، ترکیبی بغرنج از آلاینده‌ها را ایجاد کرده که کیفیت هوا را به شدت کاهش داده و خطرات آن را پیچیده‌تر کرده است. این شرایط می‌تواند منجر به افزایش مراجعات بیماران تنفسی به مراکز درمانی و حتی بروز بیماری‌های قلبی و فشار خون شود.
تغییرات اقلیمی و نقش فعالیت‌های انسانی
گودرزی با اشاره به نقش تغییرات اقلیمی در تشدید این بحران اظهار کرد: از اوایل دهه ۲۰۰۰، با افزایش فعالیت‌های صنعتی، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی و رشد استخراج نفت، فشار دی‌اکسیدکربن در جو افزایش یافته و موجب خشکی بیشتر تالاب‌ها و بروز آتش‌سوزی‌های مکرر شده است.
راهکارهای مقابله با بحران و افزایش تاب‌آوری
برای مقابله با این بحران، تأمین حق‌آبه تالاب‌ها از رودهای دجله و فرات ضروری است. سدسازی‌های ترکیه موجب کاهش شدید ورودی آب به تالاب شده و نیازمند همکاری سه‌جانبه میان ایران، عراق و ترکیه برای رهاسازی آب و هدایت آن به هورالعظیم است.
در زمینه افزایش تاب‌آوری، گودرزی توصیه کرد: کاهش فعالیت‌های بیرون از منزل در زمان بحران، استفاده از ماسک، نصب دستگاه‌های تصفیه هوا در خانه‌ها، مراقبت ویژه از بیماران و طراحی ساختمان‌ها با در نظر گرفتن جلوگیری از ورود آلودگی هوا از جمله اقدامات مؤثر در کاهش آسیب‌های ناشی از آلودگی شدید هوا هستند.