با فرا رسیدن اواخر آبان و اوایل آذر ماه، تب و تاب «بلک فرایدی» یا همان «جمعه سیاه» بازارهای مجازی و فیزیکی را فرا می‌گیرد. این رویداد که در سراسر جهان به بزرگترین حراج سال شهرت دارد، فرصتی طلایی برای خریداران به شمار می‌رود تا کالاهای مورد نیاز خود را با تخفیف‌های ویژه تهیه کنند. اما در کنار این شور و هیجان، روی دیگری از ماجرا نیز خودنمایی می‌کند؛ روی تاریکی که در آن سودجویان و کلاهبرداران اینترنتی با شگردهای مختلف، در انتظار کوچکترین غفلت خریداران هستند تا از این فضای پرشور به نفع خود سوءاستفاده کنند. امسال نیز با نزدیک شدن به این روز پرالتهاب، هشدارهای پلیس فتا و کارشناسان امنیت سایبری در خصوص افزایش فعالیت مجرمان آنلاین جدی‌تر از همیشه به نظر می‌رسد.
«بلک فرایدی» چیست و چرا به فرصتی برای کلاهبرداری تبدیل می‌شود؟
«بلک فرایدی» (Black Friday) در اصل به اولین جمعه پس از روز شکرگزاری در ایالات متحده بازمی‌گردد و آغازگر فصل خریدهای کریسمس و تعطیلات پایان سال است. ریشه نام‌گذاری آن به سال ۱۸۶۹ و سقوط بازار طلا، و سپس به سال ۱۹۶۱ و ازدحام و ترافیک شدید خیابان‌های فیلادلفیا در روز خرید برمی‌گردد. با گذر زمان، این روز به نمادی از تخفیف‌های بزرگ و فرصتی برای خرید ارزان‌قیمت تبدیل شد. اما چرا چنین رویدادی، زمینه‌ساز افزایش کلاهبرداری‌های اینترنتی می‌شود؟ تحلیلگران رفتار مصرف‌کننده معتقدند که حجم گسترده تبلیغات و ایجاد فضای رقابتی شدید، حس فوریت و «ترس از دست دادن فرصت» (FOMO) را در خریداران دامن می‌زند. این شتاب‌زدگی و هیجان بالا، بستر مناسبی را برای تصمیم‌گیری‌های عجولانه و خرید از منابع نامعتبر فراهم می‌کند و ریسک افتادن در دام سایت‌ها و فروشگاه‌های تقلبی را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد.
شگردهای رایج کلاهبرداری بلک فرایدی در فضای مجازی
با گسترش استقبال از بلک فرایدی در ایران، سودجویان نیز بیکار نمی‌نشینند و با ترفندهای گوناگون، تلاش می‌کنند از خریداران ناآگاه سوءاستفاده کنند. شناخت این شگردها نخستین گام در جهت ایمن ماندن است:
تخفیف‌های ساختگی و توهمی: یکی از رایج‌ترین شگردها، دستکاری قیمت‌ها است. فروشندگان سودجو، قیمت کالاها را چند هفته پیش از بلک فرایدی به طور مصنوعی افزایش می‌دهند و سپس در روز موعود، همان قیمت قبلی یا کمی پایین‌تر را به عنوان تخفیف‌های «ویژه ۳۰ تا ۵۰ درصدی» ارائه می‌کنند. خریدارانی که تحت تأثیر هیجان قرار گرفته‌اند، بدون بررسی سابقه قیمت، تصور می‌کنند با پیشنهادی بی‌نظیر روبرو شده‌اند و فریب می‌خورند. بررسی سابقه قیمت محصول در سایت‌های مقایسه قیمت می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد.
فیشینگ از طریق لینک‌های جعلی: پلیس فتا بارها در خصوص کلیک نکردن روی لینک‌های ناشناس هشدار داده است. در ایام بلک فرایدی، این هشدار جدی‌تر می‌شود. کلاهبرداران با ارسال پیامک‌ها، دایرکت‌های اینستاگرامی یا پیام در پیام‌رسان‌هایی مانند واتس‌اپ، لینک‌های وسوسه‌انگیزی را با وعده تخفیف‌های فوق‌العاده ارسال می‌کنند. این لینک‌ها اغلب به صفحات پرداخت جعلی (فیشینگ) منتهی می‌شوند که طراحی مشابه درگاه‌های پرداخت اصلی دارند. با وارد کردن اطلاعات کارت بانکی (شامل شماره کارت، رمز دوم پویا، تاریخ انقضا و CVV2) در این صفحات، تمامی اطلاعات به سرقت رفته و حساب بانکی شما خالی خواهد شد.
فروشگاه‌های آنلاین تقلبی و وب‌سایت‌های خوش‌ظاهر: بسیاری از کلاهبرداران اقدام به طراحی وب‌سایت‌ها و فروشگاه‌های آنلاین بسیار حرفه‌ای و جذاب می‌کنند که در نگاه اول کاملاً معتبر به نظر می‌رسند. این سایت‌ها با ارائه قیمت‌های باورنکردنی و وعده ارسال فوری، مشتریان را جذب می‌کنند. اما پس از پرداخت، نه کالایی ارسال می‌شود و نه امکان پیگیری وجود دارد. اطلاعات بانکی نیز در این فرآیند به سرقت می‌رود. برای تشخیص این سایت‌ها، دقت به نماد اعتماد الکترونیکی (اینماد) و آدرس دقیق وب‌سایت (URL) از اهمیت بالایی برخوردار است. هرگونه اشتباه املایی یا پسوند دامنه غیرمعمول می‌تواند نشانه‌ای از تقلبی بودن سایت باشد.
چگونه در دام کلاهبرداری بلک فرایدی گرفتار نشویم؟ راهکارهای عملی
برای تجربه یک خرید امن و لذت‌بخش در بلک فرایدی و جلوگیری از افتادن در دام کلاهبرداران، رعایت نکات زیر ضروری است:
تنها از وب‌سایت‌ها و فروشگاه‌های معتبر خرید کنید: همیشه پیش از هرگونه خرید اینترنتی، از اعتبار فروشگاه اطمینان حاصل کنید. وب‌سایت‌هایی که دارای نماد اعتماد الکترونیکی (اینماد) هستند، گزینه امن‌تری محسوب می‌شوند. با کلیک بر روی نماد اینماد در پایین صفحات وب‌سایت، می‌توانید از صحت آن اطمینان حاصل کنید.
مراقب لینک‌ها و پیام‌های مشکوک باشید: هرگز روی لینک‌هایی که از منابع ناشناس و از طریق پیامک، ایمیل یا شبکه‌های اجتماعی برای شما ارسال می‌شوند، کلیک نکنید. برای ورود به فروشگاه‌های آنلاین، آدرس آنها را مستقیماً در مرورگر خود تایپ کنید.
از درگاه پرداخت امن و معتبر استفاده کنید: هنگام پرداخت، دقت کنید که آدرس صفحه پرداخت با "https" شروع شده و نماد قفل سبز رنگ در کنار آن وجود داشته باشد. همچنین، اطلاعات کارت بانکی خود را تنها در درگاه‌های رسمی بانک وارد کنید و از وارد کردن آن در صفحات مشکوک پرهیز نمایید. استفاده از رمز دوم پویا (یکبار مصرف) و کارت‌های اعتباری مجازی با سقف خرید محدود نیز می‌تواند امنیت شما را افزایش دهد.
به قیمت‌های "بیش از حد خوب" شک کنید: اگر تخفیفی به نظر غیرواقعی و بیش از حد سخاوتمندانه می‌رسد، به احتمال زیاد ترفندی برای کلاهبرداری است. همیشه قیمت‌ها را در چندین فروشگاه معتبر مقایسه کنید.
با رعایت این نکات ساده اما حیاتی، می‌توانید تجربه خریدی امن و دلپذیر در بلک فرایدی داشته باشید و از افتادن در دام سودجویان در امان بمانید.
مطالب مرتبط
- برج آزادی تهران، جلوه‌گاه نورانی برج نگاره «قهرمان» در پاسداشت ادبیات پایداری
- زابل در کانون طرح امنیت اجتماعی؛ ۲۰۰ تبعه بیگانه غیرمجاز جمع‌آوری شدند
- برخورد بدون اغماض با احتکار؛ ۲۰ تیم تخصصی برای سالم‌سازی بازار هرمزگان فعال شد
- برخورد بدون اغماض با احتکار؛ ۲۰ تیم تخصصی برای سالم‌سازی بازار هرمزگان فعال شد
ریحانه قیاسی، یکی از خبرنگاران پرتلاش و بااستعداد مجله خبری است که با نگاهی دقیق و تحلیلی، به پوشش رویدادهای مهم می‌پردازد. او با تخصص در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی، و…همواره سعی دارد تا با گزارش‌های عمیق و مصاحبه‌های تأثیرگذار، صدای اقشار مختلف جامعه باشد.
دقت، پشتکار و علاقه فراوان ریحانه به کارش، او را به یکی از اعضای کلیدی تیم تحریریه تبدیل کرده است. او با قلمی روان و حرفه‌ای، به بررسی مسائل روز می‌پردازد و مقالاتش همواره مورد توجه خوانندگان قرار می‌گیرد.